Bệnh thương hàn trên gà hay còn có tên tiếng anh là Salmonellosis là một loại bệnh truyền nhiễm cấp tính do loại vi khuẩn Salmonella gallinarum pullorum gây ra, với tốc độ lây lan cực nhanh. Bệnh xuất hiện trên mọi lứa tuổi, kể cả gà mới nở cũng có thể mắc bệnh. Thương hàn trên gà có thời gian ủ bệnh 3 đến 4 ngày, một khi bệnh đã biến chuyển sang thể cấp tính thì tỉ lệ chết rất cao, từ 70 – 100%. Việc phòng bệnh ngay từ sớm là điều các chủ trại nên làm ngay từ khi chọn giống gà để tránh những điều đáng tiếc xảy ra.
Cách lây truyền bệnh và triệu chứng
– Lây lan qua đường tiêu hóa như thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi mang mầm bệnh.
– Lây nhiễm do nhốt chung gà bệnh.
– Lây nhiễm qua trứng do gà mẹ nhiễm bệnh, vi trùng từ buồng trứng xâm nhập vào phôi.
– Quan trọng nhất là lây nhiễm qua phân chứa mầm bệnh.
* Triệu chứng
– Bệnh ở gà con: Do trứng bị nhiễm vi trùng thường hàn nên khi sinh gà con ốm yếu, ủ rũ, không ăn, tụ tập gần đèn sưởi ấm. Phần lớn gà bị sốt cao, tiêu chảy lúc đầu loãng thối vàng sau tiêu chảy trắng bạch. Phân dính bết vào hậu môn làm tắc hậu môn, bụng to dần rồi chết (thường chết vào ngày tuổi thứ 4- 5).
– Bệnh ở gà lớn: thường ở thể mãn tính, gà suy nhược, mào yếm nhợt nhạt, tiêu chảy thường xuyên phân màu xanh lục, một số bụng gà mái to, giảm đẻ trứng. Vỏ trứng xù xì, dính máu ở vỏ hay trong lòng đỏ.
Bệnh tích trên gà con và gà lớn
* Gà con
– Gan, lách sưng to có nhiều điểm hoại tử trắng lấm tấm như đinh ghim.
– Phổi, tim, thành dạ dày, cơ màng bụng cũng có nhiều điểm hoại tử trắng xám nhạt.
– Màng ngoài tim dày đục chứa nhiều dịch rỉ vàng.
– Ruột viêm có các mảng trắng trên niêm mạc ruột, viêm khớp, lách sưng to, thận sung huyết đỏ. Dạ dày thức ăn bị cô động lại màu vàng.
* Gà lớn
– Da sậm màu gầy còm (do bại huyết), gan sưng có hoại tử màu trắng xám và vàng nhạt, túi mật to, ruột viêm đỏ, loét rộng.
– Viêm phúc mạc, viêm cơ tim, dịch hoàn có nốt hoại tử và có thể bị teo.
– Viêm buồng trứng, ống dẫn trứng, nang trứng méo mó dị hình và dễ vỡ ở ống dẫn trứng làm tắc ống dẫn trứng và tích lại bên trong xoang bụng chứa nhiều nước làm bụng xệ. Lòng đỏ trứng lưu lại ở gà con mới nở chết.
Phương pháp phòng bệnh thương hàn trên gà
Nguyên lý khi phòng bệnh cho bất kỳ đàn vật nuôi nào là làm tốt 3 việc:
– Làm sạch và hạn chế tối đa mầm bệnh khỏi môi trường.
– Tăng sức đề kháng cho con vật để nó tự chống chọi lại với bệnh.
– Phòng bệnh chủ động bằng vaccine (nếu có) và thuốc.
Bệnh thương hàn trên gà cũng không ngoại lệ. Công tác phòng bệnh cụ thể cho các trang trại như sau:
– Vệ sinh cơ học chuồng trại hằng ngày (rửa dọn chuồng nuôi, dụng cụ, không để phân bẩn tích tụ trong trại).
– Phun sát trùng 1-2 lần/tuần tùy thuộc điều kiện từng trại và dịch tễ vùng chăn nuôi.
– Đảm bảo các yếu tố môi trường, tiểu khí hậu để không có gì bất lợi xảy ra: chuồng trại không được quá nóng hay lạnh, không được quá ẩm thấp, quá bẩn, nước đầy đủ và luôn sạch…
– Chế độ dinh dưỡng hợp lý theo từng giai đoạn, từng giống gà khác nhau.
– Tăng sức đề kháng bằng các loại thuốc bổ, vitamin, khoáng chất…
– Ngoài ra, do Việt Nam là một đất nước có rất nhiều mầm bệnh tiềm ẩn nên đa phần muốn phòng bệnh tốt đều phải dùng đến kháng sinh trộn vào trong thức ăn hoặc nước uống cho vật nuôi. Tùy thuộc vào kết quả kháng sinh đồ của từng khu vực trong từng thời điểm mà chọn dùng loại kháng sinh nào. Một số dòng kháng sinh thường dùng để phòng bệnh Salmonella là: Colistin, Norfloxacin, Enrofloxacin, Halquynol.
