Vịt Kỳ Lừa được nuôi chủ yếu ở Lạng Sơn, được người dân chăn thả ở các khe suối, ruộng trũng thuộc vùng chân núi của tỉnh Lạng Sơn. Vịt được người dân nơi đây thuần hóa từ lâu đời, có khả năng tự bảo quản tốt, kháng bệnh cao và thường được dùng làm món vịt quay (vịt quay Lạng Sơn) nổi tiếng. Kỳ Lừa là giống vịt đặc sản, trọng lượng trên 1,9 kg / con, tỷ lệ thịt xẻ cao, tỷ lệ mỡ bụng thấp, da mỏng, thịt thơm ngon, đậm đà, có giá trị kinh tế cao cần được bảo tồn và phát triển khi nguồn giống bị mất.
Đặc điểm ngoại hình
+ Vịt trống: Toàn thân chắc chắn, hình chữ nhật, đầu to, thô, cổ dài cân đối, ngực rộng, bụng sâu, mỏ xám đen hoặc xanh nhạt, lông đầu và cổ xanh biếc, lông cánh thứ 19 xanh óng ả, chân màu xám hoặc vàng. Khả năng kiếm mồi tự nhiên rất tốt, tốc độ rượt đuổi cao. Cổ vươn thẳng, thân lúc lắc hai bên.
+ Vịt mái: Dáng cân đối, đầu thanh tú, mắt tinh nhanh, thân mình thuôn dài, bụng hơi sệ, lông toàn thân thường đồng nhất màu xám đen, mỏ xám đen hoặc xám nhạt, chân xám hoặc vàng. Phàm ăn, chịu khó kiếm ăn tạp.
Khả năng sản xuất
Tháng 8/2002, Trạm Nghiên cứu và Thử nghiệm thức ăn gia súc, Viện Chăn nuôi (nay là Trung tâm Thực nghiệm và Bảo tồn vật nuôi) đã tiến hành nghiên cứu chọn lọc nhân thuần và bảo tồn giống vịt Kỳ Lừa. Các kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy: Tỷ lệ nuôi sống của vịt Kỳ Lừa đến 4 tuần tuổi đạt 82% vì đàn vịt bị nhiễm nấm phổi và một số vịt có triệu trứng của bệnh E.coli
Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn sơ sinh đến 10 tuần tuổi đạt 80,3%. Khối lượng cơ thể 8 tuần tuổi con trống đạt 1,371,9 g và con mái đạt 1,329,7 g. Đến 10 tuần tuổi vịt trống đạt 1.509,7 g/con, vịt mái đạt 1.440,5 g/con. Vịt có tuổi đẻ quả trứng đầu 154 – 161 ngày tuổi, tuổi đẻ đạt 5% từ 161 – 168 ngày tuổi, tuổi đẻ đạt tỷ lệ đẻ 30% là 182 ngày.
Cách chọn vịt Kỳ Lừa giống như thế nào?
- Trứng vịt sẽ nở sau 28 ngày được ấp.
- Vịt con có nguồn gốc rõ ràng , đàn bố mẹ sạch bệnh.
- Màu lông vàng bông đặc trưng.
- Nhanh nhẹn , mỏ khép kín , chân bóng , đứng vững và đi lại bình thường , bụng thon , rốn kín.
Cách chăm sóc vịt từ 1 ngày tuổi đến 30 ngày tuổi
Cách chăm sóc
+ Vịt con từ lúc mới nở đến 1 tháng tuổi là thời gian “gột vịt”, giai đoạn này kéo dài hay ngắn tùy theo giống vịt ,
+ Vịt mới nở mua về thường cho nhịn đói , sau 4 giờ mới cho ăn. Nếu vịt chưa khô lông có thể cho nhịn lâu hơn, bởi vì sau khi nở trong bụng vịt con còn chứa một khối lượng lòng đỏ có tác dụng tiếp tục cung cấp chất dinh dưỡng.Không nên cho vịt ăn ngay thì khối lượng lòng đỏ không tiêu được dễ làm cho vịt chết trong tuần đầu.
+ Phải chia lô đàn vịt từ 100-250 con/1ô. Ô được quây bằng phên tre , không nên nhốt vịt quá đông, chúng dễ chen chúc xô đẩy đè lên nhau ảnh hưởng đến sức sinh trưởng, vịt sẽ còi cọc và chết. Chỗ nuôi vịt cần phải đảm bảo đủ ấm, đủ ánh sáng, không ẩm ướt và mật độ nuôi phù hợp , cụ thể như sau:
Vịt từ 1-10 ngày tuổi, nhiệt độ trong chuồng nuôi ( trong quây ) là 25 – 30oC, còn vịt từ 10-25 ngày tuổi, cần nhiệt độ là 20 – 25oC , ẩm độ trung bình là 65%. Nếu ẩm độ quá cao ( chuồng nuôi tối tăm, ẩm thấp ) sẽ tạo điều kiện cho bệnh phát triể , nhất là các bệnh đường hô hấp như viêm xoang mũi, cúm…
Điều kiện ánh sáng
Ánh sáng rất quan trọng, nếu chuồng nuôi thiếu ánh sáng vịt có khả năng bị liệt. Nhưng nếu để ánh sáng chiếu trực tiếp nơi nhốt vịt thì vịt dễ cảm nắng; tụ xám và xuất huyết não chết hàng loạt.
>>> Đọc thêm tại chuyên mục Chăn nuôi gia cầm
Mật độ vịt con nuôi ở các quây
- Từ 1-10 ngày nên nhốt từ 15-20con/m2.
- T ừ 11-20 ngày nên nhốt từ 12-14con/1m2.
- Từ 21-30 ngày nên nhốt từ 10 con/1m2.
Ở dưới nền chuồng nuôi cần lót rơm sạch , 2 ngày thay một lần cho khỏi ẩm. Vì nếu nền chuồng ẩm ướt thì nấm mốc dễ phát triển.
Thức ăn và nuôi dưỡng vịt
Từ 1 – 3 ngày tuổi
Thường dùng gạo lức nấu chín thành cơm hay ngô mảnh nấu chín, để nguội rồi đổ ra máng ăn. Cứ 3 – 4kg gạo/100 con vịt/1 ngày nấu chín chia làm 4 – 5 bữa ( trong đó có 1 bữa vào 10 giờ đêm để kích thích cho vịt ăn được nhiều ). Khi vịt ăn xong phải cho vịt uống nước sạch hoặc pha lá hành ( lá hành pha vào nước với tỷ lệ 1kg lá băm nhuyễn cho vào 50 – 60 lít nước hoặc dùng lá hành nấu luôn với gạo ).
Chú ý: Trong giai đoạn vịt từ 1 – 3 ngày tuổi không nên cho chúng ăn thêm thức ăn đạm ( con ruốc , cá , tôm , tép khô ). Để tránh tình trạng thức ăn không được tiêu hóa hết, khiến vịt ngộ đọc thức ăn rồi chết. Vịt còn nhỏ không nên cho vịt xuống nước nhiều để chúng ít bị nhiễm trùng rốn.
Từ 4 – 10 ngày tuổi
Tập cho vịt ăn thêm rau xanh , rong , rêu trộn lẫn với cơm. Ngoài ra cho vịt ăn thêm mồi ( con ruốc , tôm , tép , khô cá cơm ). Tập cho ăn mồi từ ít tới nhiều, không nên cho vịt ăn quá nhiều một lúc vì chúng dễ bị bội thực chết.
Đồng thời phải tập cho vịt xuống nước tắm , những ngày đầu chỉ cho vịt xuống nước từ 5 – 10 phút. Sau tăng dần lên 30 phút và ngày thứ 10 trở đi cho vịt xuống nước tự do.
Vịt con từ 11 – 16 ngày tuổi
Cho vịt ăn thức ăn bằng gạo lức hay ngô xay không cần nấu chín mà chỉ cần ngâm vào nước cho chương mềm. Cho đến khi vịt được trên 15 ngày tuổi thì bắt đầu cho chúng ăn lúa nấu chín. Có thêm cám và rau xanh thì càng tốt. Hàng ngày chỉ cho vịt ăn 2 bữa và kết hợp với chăn thả ngoài đồng để vịt kiếm thêm thức ăn. Trong giai đoạn này phải bổ sung chất đạm như tôm, cua, cá khô băm nhỏ… vào thức ăn cho vịt
Từ 17 ngày tuổi trở đi
Thời gian này vẫn cho vịt ăn lúa nấu chín kết hợp với lúa không nấu. Đến ngày thứ 20 trở đi không cần phải nấu lúa nữa mà cho vịt ăn lúa thường
Chăm sóc vịt từ 30 – 80 ngày tuổi
Chú ý tránh mưa gió
Sau 30 ngày tuổi , vịt đã ăn được lúa và tự kiếm được mồi. Thả vịt ra ngoài đồng, bình quân cứ 10 hecta ruộng lúa vừa gặt có thể nuôi từ 2000 – 3000 vịt thịt.
Trong quá trình chạy đồng và nhốt vịt , cần chú ý tránh mưa, gió lùa cho vịt. Về ban đêm , nếu thấy vịt ngủ yên là vịt no và khỏe mạnh. Khi thời tiết thay đổi hoặc vịt bị đói thì chúng thường kêu và cả đàn xôn xao. Buổi trưa khi nghỉ vịt thường nằm lim dim mắt.
Nếu thấy vịt ủ rũ , chậm chạp hoặc kêu nhiều là vịt bị mệt, khát nước hay bị quá nóng. Cần tránh xua đuổi và bắt vịt nhiều làm chúng đè lên nhau. Gây dập ống lông non dẫn đến còi cọc.
Mật độ không nên quá dày
Khi chăn thả vịt ngoài đồng, mỗi đàn chỉ nên nhốt trung bình từ 500 – 3000 con ( không nên nhốt quá đông vì như vậy sẽ khó quản lý và thiếu thức ăn, vịt không no , chậm lớn ).
Nuôi vịt ở vùng ven biển phải tập cho vịt quen dần với nước mặn. Những ngày đầu tập cho chúng xuống nước mặn từ 20 – 30 phút sau tăng dần. Trước khi cho vịt xuống nước mặn phải cho chúng tắm và uống nước ngọt. Khi đưa chúng về cũng phải cho tắm và uống nước ngọt để vịt không bị trúng độc nước mặn ( trong nước mặn và thức ăn mặn có muối dễ gây ngộ độc cho vịt ).
Vịt từ 35 – 40 ngày tuổi , lông nhú ra đều nhau gọi là “răng lược” sau đó mọc dài hơn.
Từ 70 – 90 ngày tuổi , vịt mọc đủ lông gọi là vịt “chéo cánh” lúc đó vịt đúng tuổi giết thịt. Vịt đã mập và chậm lớn.
Trong mùa mưa ( từ tháng 4 – tháng 10 ) vịt thường được thả trong ruộng lúa để ăn sâu bọ; bọ gậy các loại sâu hại khác. Vừa giúp cây trồng phát triển tốt và vừa phát triển được chăn nuôi. Tuy nhiên, chúng ta vẫn phải cho chúng ăn thêm thóc lúa hoặc thức ăn công nghiệp. Để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho vịt.
